Béo phì có thể xảy ra do nhiều nguyên nhân khác nhau bao gồm chế độ ăn uống, lối sống ít vận động, yếu tố di truyền, tình trạng sức khỏe hoặc việc sử dụng một số loại thuốc. Một số lựa chọn có thể hỗ trợ điều trị béo phì, giúp đạt được và duy trì cân nặng phù hợp.

 Thừa cân có thể làm tăng nguy cơ của một số vấn đề sức khỏe. Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC), việc giảm cân có thể gây khó chịu và khiến nhiều người gặp khó khăn.

Giảm cân là một quá trình từ từ và liên tục, ví dụ, giảm 0,5-1 kg mỗi tuần, thường tốt hơn là cân một cách đột ngột.

Tập thể dục và thay đổi chế độ ăn uống là các phương pháp hỗ trợ giảm cân hữu ích. Tuy nhiên, đối với một số người những phương pháp này không mang lại hiệu quả. Trong trường hợp này, thuốc hoặc phẫu thuật có thể là một lựa chọn.

Đôi khi, một vấn đề về sức khỏe chẳng hạn như vấn đề nội tiết tố có thể gây ra tăng cân. Trong trường hợp này, điều trị sự mất cân bằng nội tiết tố có thể giúp giải quyết vấn đề.

1. Thay đổi chế độ ăn uống

Nguyên nhân khiến cân nặng dư thừa và chất béo tích tụ là khi một người dung nạp khối lượng calo nhiều hơn so với nhu cầu của cơ thể. Theo thời gian dẫn đến tăng cân.

Một số loại thực phẩm có nhiều khả năng dẫn đến tăng cân như các loại thực phẩm chế biến có chứa chất phụ gia và thực phẩm có hàm lượng cao fructose.giảm lượng thức ăn đã qua chế biến, tinh chế, có nhiều đường và chất béo, đồng thời ưu tiên sử dụng các loại ngũ cốc nguyên hạt và các thực phẩm giàu chất xơ khác như trái cây và rau quả tươi có thể giúp giảm cân.

Ưu điểm của chế độ ăn giàu chất xơ là cơ thể cảm thấy no nhanh hơn, khiến cho việc ăn ít hơn. Ngũ cốc nguyên hạt giúp no lâu hơn do chúng giải phóng năng lượng chậm hơn.

Chất xơ và ngũ cốc nguyên hạt cũng có thể giúp giảm nguy cơ mắc một số tình trạng liên quan đến hội chứng chuyển hóa.

Hội chứng chuyển hóa là một tình trạng liên quan đến một số vấn đề sức khỏe, bao gồm bệnh tiểu đường loại 2, huyết áp cao và các vấn đề về tim mạch – thường phổ biến hơn ở những người mắc bệnh béo phì.

Bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng có thể tư vấn và thiết kế một chương trình giảm cân phù hợp.

Tránh ăn kiêng sai cách

Cố gắng giảm cân nhanh chóng bằng chế độ ăn kiêng có thể gây ra các rủi ro sau:

• Các tình trạng xấu về sức khỏe khác
• Thiếu hụt vitamin và khoáng chất.
• Khó khăn hơn trong việc thực hiện các chế độ ăn uống lành mạnh.

Trong một số trường hợp đối với người mắc bệnh béo phì nặng được các bác sĩ khuyến nghị chế độ ăn lỏng nghèo calo đồng thời sẽ giám sát trong suốt quá trình này để đảm bảo rằng bệnh nhân vẫn an toàn trong khi tuân theo chế độ ăn kiêng.

2. Hoạt động thể chất

Trong khi cơ thể đốt cháy một số calo ngay cả khi cơ thể chỉ ngồi hoặc ngủ, đối với hầu hết mọi người, càng hoạt động nhiều, cơ thể sẽ càng đốt cháy nhiều calo. Tuy nhiên, quá trình này có thể mất thời gian. Để giảm khoảng 0,5kg chất béo, cần đốt cháy 3.500 calo.

Những cách tốt để bắt đầu vận động bao gồm:

• Đi bộ nhanh;
• Bơi lội;
• Sử dụng cầu thang bộ thay vì thang máy;
• Thực hiện những công việc như làm vườn, làm việc nhà.

CDC khuyến nghị nên thực hiện từ 60 – 90 phút hoạt động với cường độ vừa phải các ngày trong tuần.

Những người không quen tập thể dục hoặc cảm thấy khó vận động do các vấn đề về sức khỏe nên nói chuyện với chuyên gia y tế về phương pháp luyện tập thể dục phù hợp.

Đối với người không có thói quen tập thể dục không nên bắt đầu với một hoạt động quá sức vì điều này có thể gây một số nguy cơ cho sức khỏe.

3. Thuốc giảm cân

Bác sĩ đôi khi sẽ kê toa thuốc giúp giảm cân. Tuy nhiên, thuốc giảm cân thường được chỉ định nếu:

• Việc thay đổi chế độ ăn uống và tập thể dục không giúp giảm cân;
• Trọng lượng cơ thể có nguy cơ cao đối với sức khỏe của bệnh nhân.

Viện Y tế Quốc gia Hoa Kỳ lưu ý nên sử dụng thuốc cùng với chế độ ăn giảm calo. Thuốc giảm cân không thể thay thế được cho các biện pháp thay đổi lối sống.

Tác dụng phụ của thuốc giảm cân bao gồm các triệu chứng tiêu hóa, chẳng hạn như phân chứa nhiều chất béo và tăng hoặc giảm mức độ đại tiện. Một số người xuất hiện các tác dụng phụ đối với hệ hô hấp, cơ xương khớp, đau đầu và một số triệu chứng khác.

4. Phẫu thuật

Giảm cân, hoặc phẫu thuật barective – liên quan đến việc loại bỏ hoặc thay đổi một phần cách thức hoạt động của dạ dày hoặc ruột non để bệnh nhân không tiêu thụ nhiều thực phẩm hoặc hấp thụ nhiều calo như trước đây.

Phương pháp này có thể giúp bệnh nhân giảm cân đồng thời giảm nguy cơ huyết áp cao, tiểu đường loại 2 và các nguy cơ khác của hội chứng chuyển hóa có thể xảy ra với bệnh béo phì.

Phẫu thuật có thể làm cho dạ dày nhỏ hơn, hoặc bỏ qua một phần của hệ thống tiêu hóa.

5. Điều trị nội tiết

Các nhà khoa học đã công bố một nghiên cứu vào năm 2014 đã lưu ý rằng một phần sự thành công của phẫu thuật giảm cân có thể là tác động của nó đối với hormone ruột.

Việc điều chỉnh các hormone này có thể cho ra các phương pháp mới mà không phẫu thuật. Vì vậy, các nhà nghiên cứu cho rằng kết hợp một số hormone có thể cung cấp một liệu pháp điều trị giảm cân hiệu quả.

6. Tế bào mỡ trắng

Con người và các động vật có vú khác chứa hai loại tế bào mỡ:

• Các tế bào mỡ nâu đốt cháy calo và tạo ra nhiệt.
• Các tế bào mỡ trắng lưu trữ calo.

Các nhà khoa học đã tìm cách lập trình lại các tế bào mỡ trắng để chúng hoạt động giống như các tế bào mỡ nâu. Họ gọi đây là tế bào mỡ beiging.

Nếu có thể thực hiện được điều này sẽ tạo ra một liệu pháp có thể khiến cơ thể đốt cháy chất béo nhanh hơn.

Các chuyên gia hiện vẫn chưa tìm ra phương pháp để thực hiện nhưng một nhóm nghiên cứu đã công bố bài đánh giá trên tạp chí Nature Reviews Molecular Cell Biology hy vọng rằng các công cụ di truyền mới trong chuyển động có thể đóng vai trò then chốt.

Nguy cơ sức khỏe và cân nặng

Béo phì làm tăng nguy cơ của một số vấn đề sức khỏe. Một số trong số này như bệnh tiểu đường loại 2, bệnh tim mạch và huyết áp cao xuất hiện dưới hội chứng chuyển hóa – một tập hợp các vấn đề thường xảy ra cùng nhau ở những người bị thừa cân và béo phì.

Rủi ro sức khỏe gia tăng khi béo phì bao gồm:

• Viêm xương khớp: Áp lực do trọng lượng tác động vào khớp có thể dẫn đến thoái hóa xương và sụn.
• Bệnh tim mạch vành: Bệnh tim trở có nguy cơ mắc phải hơn khi thừa cân. Điều này thường là do mức cholesterol cao và trọng lượng tăng thêm gây tăng áp lực cho tim và mạch máu.
• Bệnh túi mật: Sử dụng thực phẩm có nhiều đường và chất béo có thể không nhất thiết dẫn đến béo phì, nhưng có thể khiến gan sản xuất quá mức cholesterol, dẫn đến sỏi mật.
• Huyết áp cao: Mô mỡ dư thừa trong cơ thể có thể tiết ra các chất ảnh hưởng đến thận. Điều này có thể dẫn đến huyết áp cao. Ở người béo phì, cơ thể cũng có thể sản xuất thêm insulin và điều này cũng có thể làm tăng huyết áp.
• Vấn đề về hô hấp: Tình trạng này có thể xảy ra nếu trọng lượng tăng thêm gây áp lực lên phổi, làm giảm không gian để phổi giãn nở.
• Một số bệnh ung thư: Theo CDC, 13 loại ung thư có nhiều khả năng xảy ra nếu một người bị béo phì trong đó có ung thư đại trực tràng.
• Ngưng thở khi ngủ: Viện Tim, Phổi và Máu Quốc gia Hoa Kỳ (NHLBI) cho biết rằng giảm cân thường giúp cải thiện các triệu chứng ngưng thở khi ngủ.
• Đột quỵ: Béo phì thường phát triển cùng với sự tích tụ cholesterol. Theo thời gian, điều này làm tăng nguy cơ tắc nghẽn trong các mạch máu có thể dẫn đến bệnh tim và đột quỵ.
• Bệnh tiểu đường loại 2: Đây là tình trạng thường gặp của hội chứng chuyển hóa.

Tổng kết

Có nhiều phương pháp hỗ trợ điều trị cho những người thừa cân. Thay đổi trong chế độ ăn uống và tăng cường tập thể dục có thể giúp ích trong nhiều trường hợp.

Nếu những các biện pháp trên không thể hỗ trợ giảm cân, nên tham khảo ý kiến bác sĩ để có phương pháp điều trị thay thế phù hợp.